To nie jest zwykłe dzieło sztuki, ani zwykły symbol. Poznański Chrystus, działo Lucjana Michałowskiego (1883-1943), stanął w miejscu pomnika Bismarcka. Wielkopolska swym spontanicznym powstaniem – impuls do zrywu dała wizyta Ignacego Jana Paderewskiego w dniu 26 grudnia 1918 roku – pointowała cykl przełomowych wydarzeń, które prowadziły do wskrzeszenia Rzeczypospolitej.
Poznaniacy cud powstania uczcili fundując Pomnik Najświętszego Serca Pana Jezusa, zwany również pomnikiem Wdzięczności. Jednak mało kto wie, że jest on pośrednio związany również z Krakowem, Katedrą Wawelską i znajdującą się w niej nekropolią władców, biskupów, wieszczów oraz bohaterów narodowych.
Nad wejściem do nekropolii na wzgórzu Wawelskim znajduje się baldachim, będący jednym z najbardziej charakterystycznych elementów otoczenia katedry, dzieło arch. Adolfa Szyszko-Bohusza. Konstrukcja tego obiektu powstała z wyjątkowych materialów. Do budowy wykorzystano bowiem jaspisowe kolumny z rozebranego w Warszawie soboru Aleksandra Newskiego, który do 1926 roku stał na placu Saskim i dominował nad stolicą. Znajdujące się na nim metalowe inskrypcje wykonano z metalu armat, które Austriacy pozostawili na Wawelu. Elementy granitowego cokołu pochodzą ze wspomnianego wcześniej poznańskiego pomnika Bismarcka.
Dla Szyszko-Bohusza baldachim, do którego budowy wykorzystano obiekty kojarzące się z dominacją zaborców nad Rzeczpospolitą, miał być świadectwem wielkości polskiego ducha.
Pomnik Najświętszego Serca Pana Jezusa otrzymał formę łuku triumfalnego. W centralnej jego części znajdowała się ponad czterometrowa figura Chrystusa. Rada Miejska przeznaczyła na ten cel ważący 1700 kg spiżowy monument Bismarcka*. Po bokach figury Chrystusa, który otrzymał w darze od katolickich matek serce ze szczerego złota matek, umieszczono płaskorzeźby papieża Piusa XI, na drugim - prymasa Polski Edmunda Dalbora, protektora budowy.
Pomnik został uroczyście odsłonięty 30 października 1932 - w święto Chrystusa Króla.
Był jedną z najbardziej charakterystycznych budowli stolicy Wielkopolski przez siedem lat. Został zburzony przez hitlerowców, którzy w akcie zemsty wydarli z niego złote serce. W symbolicznym miejscu, które zajmował, stanęły w kilkadziesiąt lat później krzyże upamiętniające Poznański Czerwiec.
Z perspektywy ponad ćwierćwiecza łatwo możemy zrozumieć (ale nie wybaczyć), że pomnik ten nie został do tej pory odbudowany. Jego symbolika jest nader oczywista, aby mogła liczyć na przychylność rządzących III RP. Patrząc z pewnego dystansu, tj. z Krakowa, nietrudno odgadnąć co się stało ze stolicą Wielkopolski, ziemi tak mocno związanej z początkami chrześcijaństwa w naszym kraju. Ostatnie wydarzenia w tym mieście (wystawienie bluźnierczego spektaklu, profanacja kościoła pw. św. Franciszka i marsze LGBT) dają świadectwo, jak głęboko zatrute są polskie dusze. Poznań zamyka dziś drzwi przed Chrystusem, którego bezpośrednio symbolizuje odrzucona przez to miasto wspaniała rzeźba.
Inicjatywa odbudowy zrodziła się późno. Dopiero w 2012 roku zawizał się w Poznaniu Społeczny Komitet Odbudowy Pomnika Wdzięczności. Zlecenie odtworzenia figury Chrystusa otrzymał krakowski rzeźbiarz Michał Batkiewicz. Pięknie wykonana (odbiór nastąpił 24 maja 2015 roku) przez wiele miesięcy stała w podkrakowskich Szczyglicach na rozstaju dróg, a w Poznaniu toczył się skandaliczny bój ludzi wiary z duchowymi spadkobiercami Bieruta oraz Jaruzela. Oponentem jest m.in. obecny prezydent miasta, którego nazwiska nie wymienię w tym miejscu, gdyż zwyczajnie na to nie zasługuje. Figura Chrystusa, poświęcona przez abp. Stanisława Gądeckiego i w obecności ministra Antoniego Macierewicza, stoi dzisiaj przed kościołem na Jeżycach.
--
* Głowa Bismarcka została przetopiona na figurę Jana Baptysty Odro, włoskiego architekta doby Renesansu, który zaprojektował poznański ratusz. Na budowli tej znajduje się inskrypcja z Kroniki polskiej” Galla Anonima: „Polonia in Poznania primo fidem recepit, unde dicitur Poznan quasi se recognoscens Fidelem” (Polska w Poznaniu najpierw wiarę przyjęła, stąd mówi się „poznan” jako uznający się wiernym). Miejscem w którym przechowywana jest figura Chrystusa jest kościół pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa i św. Floriana na Jeżycach.
--
Wykorzystałem m.in. zdjęcia z Narodowego Archiwum Cyfrowego, własne oraz autorstwa p. Andrzeja Karczmarczyka. Można na nich zobaczyć odtworzony baldachim Piłsudskiego sprzed Katedry Wawelskiej, który stanowił jedną z glównych atrakcji Biennale Architektury w Wenecji w roku 2014.
